SƯNG HẠCH BẠCH HUYẾT (Swollen Lymph Nodes)

SƯNG HẠCH BẠCH HUYẾT (Swollen Lymph Nodes)

Lynn Ly phỏng dịch theo trang web eMedicineHealth

( http://www.emedicinehealth.com/swollen_lym.../article_em.htm )

1) KHAI NIỆM VỀ SƯNG HẠCH BẠCH HUYẾT (Swollen Lymph Nodes Overview)

Những hạch bạch huyết (Lymph nodes gọi một cách sai lầm là lymph glands) là một phần của hệ bạch huyết, một thành phần của hệ thống miễn dịch (immune system) của cơ thể. Sưng Hạch Bạch Huyết báo hiệu một sự nhiễm trùng (sự viêm nhiễm).

Có vài nhóm hạch bạch huyết, nho nhỏ, hình hạt đậu, những cục u nhỏ mềm mềm của mô. Những hạch bạch huyết bị phồng ra và sưng lên thường xuyên nhất là ở cổ, dưới cằm, trong nách (armpitts), và trong bẹn /trong háng (groin)

• Hệ bạch huyết (The lymphatic system) gồm có những cục u nhỏ và ống dẫn trải khắp cơ thể . Chúng mang bạch huyết (chất dịch mô bao quanh tế bào, mà chứa đựng những tế bào bạch huyết (while blood cells = lymphocytes), dịch từ ruột (intestines = chyle), và một số tế bào hồng huyết (red blood cells ) trở lại vào trong sự tuần hoàn thông qua tĩnh mạch (veins). Bạch huyết (lymph) có chứa một sự cô dọng về lây nhiễm và các phần tử lạ khác (antigens = kháng nguyên).
  
• Hạch bạch huyết (lymph nodes) là những cụm các tế bào nho nhỏ, được bao quạnh bởi một lớp vỏ hình con nhộng (capsule). Những ống dẫn (ducts) đi xuyên qua các hạch bạch huyết. Các tế bào trong hạch bạch huyết là những bạch huyết cầu (lymphocytes), sản xuất những kháng thể (những hạt protein trói buộc lại các chất lạ bao gồm các hạt truyền nhiễm) và những đại thực bào (macrophages ) mà tiêu hóa các mảnh vỡ . Chúng đóng vai những tế bào "làm sạch / gạn lọc" của cơ thể .
  
• Những hạch bạch huyết là nơi trọng yếu, chỗ mà các phần tử lạ và các tác nhân lây nhiễm tương tác với các tế bào của hệ thống miễn dịch . Một cụm chính của hạch bạch huyết là lá lách (spleen), trong đó, ngoài các chức năng khác, còn trợ giúp chống nhiễm trùng và phản ứng lại các chất lạ ở trong cơ thể

2) NGUYÊN NHÂN GÂY SƯNG HẠCH BẠCH HUYẾT (Swollen Lymph Nodes Causes)

Một số cơ chế (mechanisms) có thể khiến cho các hạch bạch huyết phồng tô lên:

• Nhiễm Trùng (Infection): Nhiễm Trùng có thể làm tăng số lượng tế bào bạch huyết, bội số nhân tế bào bạch huyết lên để đáp ứng sự kích thích đối với một phần tử lạ (kháng nguyên = antigen)
  
• Virus: Phản ứng miễn dịch đối với nhiễm trùng tổng quát trong thân thể như là nhiễm virus có thể xảy ra với cảm lạnh thông thường cũng như các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng như HIV
  
• Viêm Nhiễm (Inflammation): sự xâm nhập những tế bào bị viêm trong thời gian nhiễm trùng hay viêm ở một khu vực của một hạch bạch huyết nào đó
  
• Ung thư (Cancer)]: sự xâm nhập những tế bào ác tính (di căn) đã đến hạch (node) với bạch huyết đi từ một khu vực của một loại ung thư nào đó
  
• Ung thư máu (Cancer of the Blood]: Không kiểm soát được sự bội nhân ác tính của Hệ Miễn Dịch Bạch Cầu Cột Sống ( lymphocytes) như trong bệnh U Bạch Huyết / bệnh U Lympho (lymphoma) hoặc bệnh bạch cầu (leukemia)

3) NHỮNG TRIỆU CHỨNG (Swollen Lymph Nodes Symptoms)

• Những triệu chứng sưng hạch bạch huyết tùy thuộc vào cả vị trí lẫn nguyên nhân gây nên sự phồng to lên
  
• Những bệnh nhân có thể trải nghiệm các triệu chứng của một nhiễm trùng ở phần trên của đường hô hấp (sổ mũi, đau cổ họng, sốt), cảm thấy các hạch hơi mềm mềm dưới da xung quanh tai, dưới cầm, hoặc ở phần trên của cổ (the upper part of the neck.)
  
• Đôi khi có thể có một sự nhiễm trùng da, sắc đỏ / mắt đỏ (redness), hoặc đau cổ họng, và có thể một cảm giác về 1 hạch phồng to lên trong vùng lần cận hướng về phía tim
  
• Sưng hạch bạch huyết nằm sâu trong cơ thể có thể có những hậu quả khác nhau từ sự sưng của những hạch ngay dưới da. Sự tác nghẽn lưu thông bạch huyết từ sự sưng phồng trong một hạch nằm sâu hơn gây sưng phù chân tay hay, thí dụ, ho mãn tính ngay cả khi bạn không thể cảm thấy một hạch nào sưng.
  
• Một số bệnh nhiễm trùng (bệnh tăng bạch-cầu đơn-nhân = mononucleosis hoặc "mono", HIV, và nhiễm nấm = fungail, hay nhiễm ký sinh trùng = parasitic infections) có thể gây ra sự sưng hạch bạch huyết tổng quát trên khắp cơ thể.
  
• Một số rối loạn miễn dịch như bệnh lở ngoài da (lupus) hay bệnh viêm khớp xương (rheumatoid arthritis) cũng có thể gây ra sự sưng hạch bạch huyết tổng quát (generalized lymph node swelling).
  
• Hiếm khi một người có thể có một hạch hoặc một nhóm hạch sưng lớn lên nhanh chóng và trở nên cứng và không thể dễ dàng di chuyển lòng vòng dưới da.

4) KHI NÀO CẦN TÌM ĐẾN SỰ QUAN TÂM / CHĂM SÓC VỀ Y TẾ ? (When to Seek Medical Care)

Những hạch bị viêm tự chúng nói chung không có gì đáng ngại, nhưng nếu bạn có những triệu chứng vê những trình trạng khác kèm theo với hạch bạch huyết bị sưng lên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ của ban.

Hãy gọi điện thoại cho bác sĩ của bạn khi:

• Nếu các hạch sưng kéo dài hơn hai tuần lễ hoặc bạn có những triệu chứng như mất trọng lượng / gầy ốm đi (weight loss), đổ mồ hôi ban đêm (night sweats), suy nhược mau mệt mỏi (fatigue), hoặc nóng sốt kéo dài (prolonged fever)
  
• Nếu các hạch trở nên cứng rắn, nằm yên một chỗ dưới da, hoặc to lớn lên nhanh
  
• Nếu bạn có thể cảm thấy sưng gần xương đòn (collarbone = xương nối vai vào xương ngực) của bạn hoặc ở phần dưới của cổ (the lower part of the neck )
  
• Nếu da bị đỏ quá mức và viêm và bạn nghi ngờ là bị nhiễm trùng If the overlying skin is red and inflamed and you suspect an infection

Việc chẩn đoán về sưng hạch bạch huyết hiếm khi yêu cần sự trị liệu khẩn cấp tại bịnh viện. Những trường hợp ngoại lệ bao gồm sự nhiễm trùng gia tăng trên da mà đòi hỏi trị liệu, một loạt hạch bạch huyết bị nhiễm trùng mà cần được trị liệu, hoặc đau khốc liệt / đau nặng .

5) NHỮNG KHẢO SÁT VÀ NHỮNG XÉT NGHIỆM (Exams and Tests)

• Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về bất kỳ triệu chứng liên quan và thực hiện một khảo sát vật lý (khảo sát lâm sàn = a physical examination)
  
• Tùy thuộc vào mức độ lan rộng của vấn đề, bác sĩ có thể yêu cầu thử máu, X-quang, và chụp hình cắt lớp (CT scan) về khu vực bị ảnh hưởng
  
• Để theo dõi, một xét nghiệm sinh thiết (biopsy) của hạch bạch huyết bị sưng có thể cần thiết . Mẫu mô của hạch bị sưng sẽ được lấy ra trong 1 tiến trình ngắn gọn và được khảo sát bởi 1 chuyên gia bệnh lý học (pathologist) dưới kính hiển vi để xác định nguyên nhân gây ra sưng hạch bạch huyết

6) ĐIỀU TRỊ SƯNG HẠCH BẠCH HUYẾT (Swollen Lymph Nodes Treatment)

A) TỰ CHĂM SÓC TẠI NHÀ (Self-Care at Home)

Nếu một người có triệu chứng cảm lạnh hoặc nhiễm trùng nhẹ khác mà họ có thể có hoặc có thể không dùng thuốc kháng sinh / thuốc trụ sinh (antibiotics), hãy để vậy khoảng 2 tuần cho các hạch bạch huyết tự trở lại bình thường . Không có điều trị cụ thể / đặc trị cần thiết .

• Nếu các hạch bạch huyết nhỏ (dưới 2 cm hoặc 3/4 inch) ở trong háng / bẹn hoặc ở dưới cầm, và bạn là thiếu niên, điều này được xem là bình thường .
  
• Trẻ em có xu hương có một hệ thống bạch huyết chủ động tích cực hơn, do đó các hạch bạch huyết của trẻ em có thể cho cảm giác bị phòng to (enlarged)

B) ĐIỀU TRỊ THEO Y HỌC (Medical Treatment)

Một hạch bạch huyết , mà lớn lên nhanh trong 1 đến 2 ngày, thường có 1 nguyên nhân khác và cách điều trị khác với sự sưng hạch bạch huyết thông thường mà xảy ra trong vài tháng . Hãy bày tỏ mối lo lắng cho bác sĩ khi đi khám bệnh bởi vì việc này trợ giúp cho việc thiết lập một chuẩn đoán về bệnh tật

• Tiêu chuẩn trị liệu cho sưng hạch bạch huyết có thể bao gồm thuốc giảm đau và thuốc hạ sốt, như ibuprofen và acetaminophen . Trườm ấm (warm compress = khăn nóng, dụng cụ giữ hơi nóng để trườm lên người) và giữ ấm cao có thể trợ giúp làm giảm hay giải quyết sự sưng hạch bạch huyết .
  
• Nếu nguyên nhân của sưng bạch hạch bạch huyết là nhiễm trùng, bác sĩ có thể khai thuốc kháng sinh / thuốc trụ sinh (antibiotics) hoặc thuốc kháng virus (antiviral medications)
  
• Nếu có một áp xe cục bộ (localized abscess = nhiễm trùng sưng tấy nghiêm trọng tại 1 vùng), có thể cần làm thoát dịch bằng sự cắt mở da và sau đó đắp lên vào chỗ da bị cắt hở miếng khăn băng / cuốn khăn băng (packing)
  
• Đối với sự sưng do ác tích (malignancy), việc điều trị có thể bao gồm giải phẫu, xạ trị (radiation treatment), hoặc hóa trị (chemotherapy).
  
• Nếu một người bị rối loạn hệ miễn dịch, người đó có thể được khái thuốc để trợ giúp căn bệnh

9) SỰ CẢNH GIÁC (Outlook)

Trong đại đa số trường hợp, sưng hạch bạch huyết được giải quyết không có những quan tâm nào khác .

10) Authors and Editors

Tác giả : John P. Cunha, DO, FACOEP

Người biên tập : Bác sĩ Melissa Conrad Stöppler

Những tác giả và người biên tập trước đây:
Tác giả:
Bác sĩ Dorota Bartniczuk, làm việc tại khoa cấp cứu bệnh viện Lincoln Hospital của thành phố New York Hoa Kỳ
Bác sĩ Bradley F Peckler, làm việc tại khoa cấp cứu, và làm trợ giảng sư tại trường Y Khoa Cornell University School of Medicine.

Biên tập:
Scott H Plantz, MD, FAAEM, Research Director, Assistant Professor, Department of Emergency Medicine, Mount Sinai School of Medicine;
Francisco Talavera, PharmD, PhD, Senior Pharmacy Editor, eMedicine;
James Ungar, MD, Medical Director, Chair Department of Emergency, Medicine Santa Rosa Memorial Hospital.